Poszukiwania

Kiedy w maju 2016 roku wyruszyliśmy na spotkanie dawnych zabaw z nadbałtyckich krain, było to troche jak zabawa w ciuciubabkę w ciemnym lesie.

Dzisiaj zabawy grupowe, śpiewane, tańczone spotyka się najczęściej w przedszkolach. Kiedyś towarzyszyły one ludziom w rożnym wieku, inne dzieciom, inne podlotkom i młodzikom, inne osobom dojrzałym.

Dzięki spotkaniom z folklorystami z Litwy, Łotwy i Estonii doświadczyliśmy radości z bycia razem, wspólnego śpiewania, biegania, opowiadania bajek, uczenia się. Poznane przez nas zabawy, a w szeczgólności ciuciubabka stały się kanwą nowej historii.

Radość dzieci z czterech krajów, które dały się wciągnąć do wspólnej zabawy, dowodzi tego że świat dawnych zabaw wciaż przyciąga, cieszy i jest potrzebny.

Zapraszamy do poznawania mnogości zabaw z bliższej i dalszej okolicy, oraz namawiamy do tworzenia swoich opowieści w języku ruchu, muzyki,poezji czy obrazu – jakie od tysiącleci towarzyszyły zabawom.

Kaja i Janusz Prusinowscy i przyjaciele

Teatru Słuchaj Uchem

Film o naszej podróży przez cztery kraje i różne tradycje.

Film animowany “Brat i siostra”

Animację do filmu wykonały dzieci z Polski i Estonii na warsztatach prowadzonych przez poklatkowo.pl.

Tak powstawał nasz film.

 

Droga

Szukaliśmy dla Kusego Janka naprawdę fantastycznej przygody, i tym razem zaprosiliśmy do wspólnych poszukiwań przyjaciół z Estonii – Maarię Sarv i Leanne Barbo. Maarja zna stare pieśni z tradycji ludu Seto, których nauczyła się od Mamy, a jej mama od Babci, a Babcia znała je od bardzo dawna. Kraina Ludu Seto jest starsza niż linie na mapie. Nawet starej mapie. Po opowieść, która będzie naprawdę łaczyc wszystkie kawałki naszej bajki, udaliśmy się więc do tych, którzy pamiętają najstarsze opowieści. Pomysłów  na zabawy szukaliśmy wszędzie. W starych książkach znaleźliśmy opisy ciekawych zabaw. Oglądaliśmy tez filmy dokumentalne, rozmawialiśmy i śniliśmy. Czasem najlepsze pomysły na bajki pojawiaja się w snach.
Pomagała nam Marianna Oklejak, która stworzyła dla nas dekoracje, palakty do spektakli i piękne maski zwierząt.

Kowno

Kowno to przepiękna miasto nad Niemnem.Kaunas nad Nemunasem też brzmi bardzo ładnie, tak nazywają swoje miasto Litwini.
W Kownie gościło nas Muzeum Historyczne miasta Kowna, w swoim oddziale miejskim Muzeum Instrumentów.
Spotkaliśmy tam Laurę Laukanskiene, która jest badaczką starych instrumentów, pięknie tańczy i bywa częstym gosciem w Domu Tańca w Kownie.
Spotkaliśmy tam też dzieci, które przyprowadziła pani Nijole Gravicinskiene, od nich nauczylismy sie nowej wyliczanki. Pokazały nam tez swoje gry i zabawy.

Viljandii, Centrum Muzyki Tradycyjnej.

Tu przywitała nas Janne Suits, czyli Janeczka Wiatr, która pokazała nam nie tylko bibiliotekę, którą na co dzień kieruje, ale także zagrała nam na Talharfie, niezwykłym instrumencie, którego struny są zrobione z konskiego ogona.

Pokazała nam też estonskie hustawki, oraz tyle ksiązek o danych zabawach i piosenkach, że aż zakręciło się nam w głowie.

Jastrząb

Zabawa z Estonii.

Zabawa ze śpiewem, jest rodzajem prostego tańca w korowodzie. Sama zabawa jest wyrafinowaną odmianą prostych „łapanek” jakie pamiętamy z przedszkola. Długi tekst, rytm, melodia, odgrywanie zachowań zwierząt, koncentracja. Bardzo ją polubiliśmy!

Dawniej bawiono się w nią w czasie Bożego Narodzenia. Miało to charakter magiczny – odgrywanie “Jastrzębia” miało ustrzec latem stada od nieszczęść.
W wielu zabawach uczestniczyła tylko młodzież, ale w tę z pewnością mogli się bawić także najmłodsi pastuszkowie. Zabawa miała także charakter edukacyjny: aby mali pasterze umieli strzec się niebezpieczeństw, powinni znać doskonale zwyczaje ptaków i zwierząt.Poznawali dzięki niej właśnie chytre sztuczki jastrzębia.

ZASADY

Dzieci są ptakami domowymi, które chroni mądry pastuszek
Ustawiają się gęsiego, trzymając mocno w pasie, lub za ramiona.

Na początku stoi „najsprytniejszy ptak” który chowa za sobą najsłabszych. Przed nimi krąży jastrząb, który stara się złapać ostatnie dziecko.Pieśń uczy więc jak ustrzec się jastrzębia.

Kiedy pojawia się jastrząb wszyscy bacznie śledzą jego zachowanie, ale narażeni na atak są zwłaszcza ci, którzy stoją na końcu „ogonka”. Odwagą i sprytem muszą się też odznaczać osoby na początku „ogonka”.To oni strzegą podopiecznych ze zdwojoną czujnością, a w razie konieczności, muszą salwować się ucieczką, aby drapieżny ptak nie oderwał ostatniego ogniwa łańcucha i nie porwał będącego na skraju rzędu. Korowód wije się więc, gdy już zacznie się gonitwa.
Na początku jednak „Jastrząb” czai się przed nimi, macha skrzydłami i wytęża wzrok,by wypatrzeć gdzie jest ten słaby punkt / koniec “ogonka”/ ,gdzie ten najsłabszy ptak domowy. I kiedy tekst piosenki dochodzi do momentu „jastrząb łapie” – zaczyna się gonitwa. Dziecko które jest pierwsze w rzędzie, próbuje ochronić to zasłaniane, ale prędzej czy później „jastrząb” je łapie. Wtedy wybierany jest nowy „jastrząb” i zmieniana kolejność ptaków.
Melodia jest bardzo pogodna i spokojna, w czasie zabawy dobrze też utrzymać rytm w krokach, który przypomina drepczące ptaki.Tekst piosenk aijest długi, a cała zabawa bardzo rozwijająca koncentrację i uwagę na siebie nawzajem. Trzeba przecież baczyć na to kiedy jastrząb zacznie łapać. I dobrze nie pomylić przy tym rytmu melodii!

Och, gdzież gniazdko jest jastrzębie?
W lesie tam na suchym świerku.

Och, gdzież ten suchy świerk?
Staruch ściął suchy świerk.

A gdzież ten staruch jest?
Umarł, pochowany jest.

A gdzież to go pochowali?
U skraju długiego pola.

Och, gdzież to pole jest?
Czarny byk orał je.

A gdzież to ten czarny byk?
Czarny byk w oborze jest.

A gdzież ta obora stoi?
Oj, ogień spalił ją.

Och, gdzie ten ogień jest?
Ogień w stosie jest popiołu.

Gdzież ten popiołu stos?
Kura nam go rozdrapała.

Och, gdzież ta kura jest?
Jastrząb, jastrząb porwał ją.

( zaczyna się łapanie przez jastrzębia )

A gdzie jastrząb, jastrząb jest?
W trzcinie, w trzcinie ukrył się.

A gdzie trzcina ta?
Kosą, kosą ścięta jest.

A gdzież kosa ta?
Utknęła w pieńku nam.

A gdzie pieniek jest ?
Bury niedźwiedź nam go wzion.

A gdzie ten niedźwiedź?
Niedźwiedź wskoczył już do morza

A czym, czym się go złowi?
Złowią go miedziane sita!

Miedzinanym wozem po niego zajadą,
złowią go miedziane sita.

Brytfannami, półmiskami, talerzami i łyżkami
będą go wyławiać.

Kus on kullipesake?
Metsas kuiva kuuse otsas.

Kus see kuiv kuusk on?
Vanamees raius kuiva kuuse.

Kus see vanamees?
Vanamees suri ära.

Kuhu ta maeti?
Pika põllu äärde.

Kus see põld on?
Must härg kündis põllu.

Kus see must härg?
Must härg on laudas.

Kus see laut on?
Tuli põletas lauda.

Kus see tuli?
Tuli tuhahunnikus.

Kus see tuhahunnik?
Kana tuustis laiali.

Kus see kana?
Kull viis kana.

Kus see kull on?
Kull lendas (pilli)roogu.

Kus see roog on?
Vikat niitis roo.

Kus see vikat?
Vikat jäi kännu sisse kinni.

Kus see känd on?
Karu viis kännu.

Kus see karu?
Karu hüppas merre.

Millega teda püüdma minnakse?
Vasest vankritega.

Ryga

Wystepowaliśmy w Muzeum Skansenowskim Miasta Ryga, na prawdziwej trawie, wśród drzew, niezwykłych domów i spiewu ptaków. Naszym przewodnikiem po skansenie i wielka pomocą w organizacji była Liga Miklasevica.

Pin It on Pinterest

Share This